Tuvalet Alışkanlığında 5N1K:
Kim, Ne, Nerede, Ne Zaman, Nasıl, Neden?
“Tuvalet Eğitimi” yazımız çok talep gördü. İlginize teşekkür ederiz. Bu sebeple daha fazla detaya ulaşabileceğiniz bu blog yazısını hazırlamak istedik. “Tuvalet alışkanlığında 5N1K” yazısı umarım detaylı bilgi isteyen ebeveynlere daha da destek olur.
Çoğu ebeveyn için “sihirli an” sayılan tuvalet eğitimi konusunda birçok farklı görüş vardır. Bazı ebeveynler, çocuk kendi başına oturmaya başladıktan kısa bir süre sonra tuvalet eğitimine başlarken, diğerleri okul döneminin gelmesini bekleyebilir. Peki doğru dönem ne zamandır? Doğru eğitim nasıl olmalıdır? Bu dönemde nelere dikkat edilmelidir?
Çocuklar, bir yetişkinin desteğine ihtiyaç duymadan, kendi başlarına tuvalete gidebilir, kendilerini temiz ve kuru tutabilir duruma geldiklerinde tuvalet alışkanlığı edinebilirler. Bilinçli olarak tuvalete gitme ihtiyacını fark eden, hatırlatılmaya ya da yardıma ihtiyaç duymayan çocukların tuvalet eğitimi tamamlanır.
İklim, kültür, karakter, motor ve sosyal beceriler bu eğitimde önemli rol oynar. Bu dönemde ebeveynlerin gerçekçi olmayan beklentileri, çocuğa karşı sert ve esnek olmayan bir yaklaşıma neden olup, hayal kirikligi, ceza, istismar ve ihmale yol açabilir. Tuvalet eğitimi, çocuk, gereken becerilere sahip olmadan önce başladığında prematüre (genelde 18 ay civarı), gereken beceriler olmasına rağmen (genelde 36 ay civarı) başlanmadığında ise geç kalınmış sayılır. Basit bir dil ile söylemek gerekirse 1,5 yaş tuvalet eğitimi için erken, 3 yaş ise geç sayılabilir. 2 yaş dolaylarında başlayıp tamamlamak en sağlıklı dönem olarak yorumlanabilir… Buna ek olarak, anaokulu ve ev gibi farklı konumlarda farklı yaklaşımlara maruz kalan çocuklar, karmaşık mesajlar aldığı için hangisini takip edeceğine karar veremez ve tuvalet eğitimi süreci uzar. Yapılan son çalışmalar, yanlış tuvalet eğitiminin kalıcı üriner semptomlara yol açabileceğini göstermiştir (De Paepe, et al., 1998 & Polaha, Warzak ve Dittmer-Mcmahon, 2002).
Bu sürecin, çocuğun güven ve sevgi duyduğu bir yetişkin tarafından yürütülmesi, sabırla ve istikrarlı bir şekilde çocuğun isteklerinin yanıtlanıyor olması, çocuğun hem fiziksel hem de duygusal olarak güvende hissetmesi, çocuğa karşı hassas ve sevgi dolu olunması çok büyük önem taşır. Tuvalet alışkanlığını edinmekte güçlük çeken çocuğa karşı gösterilen onaylamayan ya da sevgisiz yaklaşımlar, çocuğun çok güçlü negatif bir mesaj almasına neden olur: “Benim istediğim şey ve benim gücüm, bizim ilişkimizden daha değerli”. Bu durum, çocuğun, ilerde yakın ilişkilerinde eşitlikçi bir sevgi ilişkisinden ziyade, güce önem veren bir yetişkine dönüşmesine sebep olabilir (Honig, 1993). Bu dönemde, utanç duygusu hisseden çocuk, bu bölgeyi bu utançla eşleştirebilir. Bu durum, tuvalet ve seksüel bölgelerin birbirine yakın olmasından dolayı, çocuğun seksüel bölgenin kirli ya da gizli ve utanç dolu bir yer olduğu düşüncesi ile büyümesine sebep olabilir.
Doğru tuvalet alışkanlığı, çocukların sağlıklı bir yaşam sürmesi ve özgüvenleri için önem arz eder. Boşaltım problemleri yaşayan çocuklar, yalnızca aileleriyle değil aynı zamanda okulda sosyalleşirken, arkadaşlarıyla oynarken ve aktivite yapılırken de huzursuzluk, stres ve çatışmalar yaşayabilir. Bu dönemde, çocuğunuzla işbirliği içinde olmanız, esneklik gösterebilmenin ve çocuğunuzun verdiği sinyallere karşı dikkatli olmanız önemlidir.
Yazar: Uzman Klinik Psikolog Ebru İPEK
Editör: Uzman Klinik Psikolog Eda ÖZTÜRK BELET